Phân Tích Rủi Ro Bằng Phương Pháp JSA/JHA: Hướng Dẫn Thực Hiện Chi Tiết

Trong hệ thống quản lý An toàn Vệ sinh Lao động, Phân tích An toàn Công việc (JSA – Job Safety Analysis) hay Phân tích Nguy hiểm Công việc (JHA) là công cụ phòng ngừa tai nạn chủ động và hiệu quả nhất. Thay vì khắc phục hậu quả, JSA tập trung vào việc phát hiện lỗ hổng an toàn ngay từ giai đoạn lập kế hoạch.

Bước 1: Phân chia các bước công việc (Job Steps)

Bản chất của JSA là chia nhỏ một đầu việc phức tạp thành các trình tự hành động đơn giản. Để thực hiện đúng, người làm an toàn cần quan sát thực tế hoặc thảo luận trực tiếp với người lao động.

Nguyên tắc vàng: Không chia quá chi tiết (gây rườm rà) nhưng cũng không quá tổng quát (bỏ sót mối nguy). Một quy trình JSA chuẩn thường dao động từ 5 đến 10 bước.

Ví dụ: Với công việc “Thay bóng đèn trần nhà xưởng”, thay vì ghi chung chung là “Thay đèn”, hãy chia nhỏ thành:

1. Chuẩn bị thang và bóng đèn mới.
2. Ngắt nguồn điện.
3. Leo lên thang.
4. Tháo bóng cũ và lắp bóng mới.
5. Xuống thang và đóng điện kiểm tra.

Bước 2: Nhận diện mối nguy hiểm (Hazard Identification)

Tại mỗi bước công việc đã liệt kê ở trên, hãy đặt câu hỏi: “Điều gì có thể gây thương tích hoặc sự cố tại bước này?”. Đây là giai đoạn quan trọng nhất quyết định chất lượng của bản đánh giá rủi ro.

Các mối nguy thường gặp bao gồm:

• Vật lý: Trơn trượt, ngã cao, vật rơi, tiếng ồn, bức xạ nhiệt.
• Cơ học: Máy cuốn, kẹp tay, vết cắt sắc nhọn.
• Hóa học/Điện: Hít phải khí độc, tiếp xúc hóa chất, điện giật, rò rỉ điện.
• Môi trường: Thiếu ánh sáng, không gian hạn chế (Confined space).

Bước 3: Đề xuất biện pháp kiểm soát (Controls)

Sau khi xác định được mối nguy, bạn cần đưa ra giải pháp để loại bỏ hoặc giảm thiểu rủi ro đó xuống mức chấp nhận được. Các biện pháp kiểm soát cần tuân theo Tháp kiểm soát rủi ro (Hierarchy of Controls) theo thứ tự ưu tiên:

1. Loại bỏ (Elimination): Loại bỏ hoàn toàn mối nguy (Ví dụ: Làm việc dưới sàn thay vì trên cao nếu có thể).
2. Thay thế (Substitution): Thay hóa chất độc hại bằng loại an toàn hơn.
3. Kiểm soát kỹ thuật (Engineering Controls): Lắp lan can an toàn, hệ thống thông gió, che chắn máy.
4. Kiểm soát hành chính (Administrative Controls): Đào tạo, biển báo cảnh báo, quy trình làm việc (SOP).
5. Thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE): Mũ, giày, dây đai an toàn, kính bảo hộ.

Kết luận

Thực hiện JSA/JHA không chỉ là một thủ tục giấy tờ mà là “lá chắn” bảo vệ người lao động. Một bản JSA chất lượng phải được phổ biến (TBT – Toolbox Talk) đến từng nhân sự trước khi bắt tay vào làm việc. Hãy nhớ rằng, rủi ro không bao giờ ngủ quên, và việc phân tích an toàn phải luôn được thực hiện liên tục và cập nhật.