Trong lĩnh vực an toàn vệ sinh lao động, hai khái niệm “nguy hiểm” (Hazard) và “rủi ro” (Risk) thường được sử dụng thay thế cho nhau. Tuy nhiên, việc phân biệt rõ ràng giữa nguy hiểm và rủi ro là cực kỳ quan trọng, giúp các chuyên gia an toàn và người lao động có cái nhìn chính xác hơn, từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa hiệu quả và tối ưu.

1. Nguy hiểm (Hazard): Nguồn gốc của sự cố

Nguy hiểm là bất kỳ yếu tố, tình huống, hoặc hành động nào có khả năng gây ra tổn thương, bệnh tật hoặc thiệt hại. Nguy hiểm mang tính chất cố định, tồn tại khách quan và là tiềm năng gây hại. Nó là nguyên nhân gốc rễ mà nếu tiếp xúc có thể dẫn đến hậu quả.

  • Ví dụ về Nguy hiểm:
    • Nguy hiểm vật lý: Điện hở, máy móc không có che chắn, sàn nhà trơn trượt, tiếng ồn lớn, nhiệt độ cao.
    • Nguy hiểm hóa học: Hóa chất độc hại, bụi mịn, khí gas dễ cháy.
    • Nguy hiểm sinh học: Vi khuẩn, virus, nấm mốc.
    • Nguy hiểm công thái học: Ghế ngồi không đúng tư thế, thao tác lặp đi lặp lại.
    • Nguy hiểm tâm lý: Áp lực công việc cao, môi trường làm việc căng thẳng.

Góc nhìn mới: Hiểu rõ nguy hiểm giúp chúng ta tập trung vào việc nhận diện và loại bỏ/kiểm soát nguồn gốc gây hại ngay từ đầu.

2. Rủi ro (Risk): Khả năng và mức độ ảnh hưởng

Rủi ro là sự kết hợp giữa xác suất (khả năng xảy ra) của một sự kiện nguy hiểm và mức độ nghiêm trọng của hậu quả mà sự kiện đó có thể gây ra. Rủi ro mang tính chất động, phụ thuộc vào mức độ kiểm soát và hành vi của con người.

Công thức đơn giản: Rủi ro = Xác suất x Mức độ nghiêm trọng

  • Ví dụ về Rủi ro:
    • Nguy hiểm: Điện hở.
    • Rủi ro:
      • Cao: Nếu người lao động không có kiến thức về điện, không có PPE và thường xuyên tiếp xúc với điện hở (xác suất cao, mức độ nghiêm trọng cao nếu bị điện giật).
      • Thấp: Nếu điện hở được rào chắn cẩn thận, chỉ nhân viên có chuyên môn mới được tiếp cận và luôn tuân thủ quy trình an toàn (xác suất thấp, mức độ nghiêm trọng có thể được giảm thiểu).

Góc nhìn mới: Hiểu rõ rủi ro giúp chúng ta tập trung vào đánh giá khả năng và mức độ tác động, từ đó ưu tiên các biện pháp kiểm soát theo thứ tự từ cao xuống thấp. Nó cho phép chúng ta lượng hóa và quản lý hiệu quả hơn các nguy cơ.

Tại sao việc phân biệt lại quan trọng?

  • Lập kế hoạch hiệu quả: Việc phân biệt giúp doanh nghiệp xây dựng các chiến lược phòng ngừa rõ ràng: tập trung vào việc loại bỏ nguy hiểm trước, sau đó quản lý rủi ro thông qua các biện pháp kiểm soát (kỹ thuật, hành chính, PPE).
  • Truyền đạt thông tin: Giúp người lao động dễ hiểu hơn về bản chất của mối đe dọa và lý do cần tuân thủ các quy định an toàn.
  • Đánh giá và cải tiến: Cho phép đánh giá chính xác hơn hiệu quả của các biện pháp kiểm soát. Nếu rủi ro vẫn cao dù đã kiểm soát nguy hiểm, chứng tỏ biện pháp chưa đủ mạnh hoặc cần xem xét các yếu tố khác.

Việc nắm vững hai khái niệm này không chỉ là kiến thức chuyên môn mà còn là công cụ mạnh mẽ để nâng cao hiệu quả công tác an toàn vệ sinh lao động tại mọi nơi làm việc.

Bài viết liên quan